Kazanımlar

7.2.1. Kütle ve Ağırlık İlişkisi
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu/Kavramlar: Kütle, ağırlık
7.2.1.1. Kütleye etki eden yerçekimi kuvvetini ağırlık olarak adlandırarak, ağırlığı bir kuvvet olarak tanımlar ve büyüklüğünü dinamometre ile ölçer.
7.2.1.2. Kütle ve ağırlık kavramlarını karşılaştırır.

Kütle ve Ağırlık ilişkisi

Ağırlık nedir?

Bir cisme etki eden yerçekimi kuvvetine ağırlık denir.
Yeryüzünde yaklaşık olarak 100g kütleli bir cisme 1 Newton yerçekimi kuvveti etki eder.  ( 1kg yaklaşık 10 Newton)
Ağırlık bir kuvvet olduğu için dinamometre ile ölçülür.

Ağırlık birimi Newton‘dur. Kısaca N harfi ile gösterilir.

Ağırlığın Özellikleri

  • Uzayda yerçekimi olmadığı için ağırlıkta sıfırdır.
  • Ayda ağırlık dünyadakinin altıda biridir. Burada 60 N ağırlıklı cisim ayda 10 N dir.
  • Yerçekimi kuvvetinin yönü dünyanın merkezine doğrudur.
  • Yerçekimi kuvveti temas gerektirmeyen bir kuvvettir.
  • Kütle ile ağırlık doğru orantılıdır. Kütle arttıkça ağırlıkta artar.
  • Ağırlık deniz seviyesinden yukarı doğru çıktıkça azalır.
  • Ağırlık ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe artar.

AĞIRLIK BİR KUVVETTİR

Cisimlerin yere düşmesi onlara bir kuvvetin etki ettiğini gösterir. Dünya, yeryüzündeki tüm varlıklara çekim kuvveti uygular. Bu çekim kuvveti yer çekim kuvveti adını alır. Ağırlık gezegenlerin büyüklüklerine göre değişen bir kavramdır.

 

 

Ay, Dünyadan 6 kat daha küçük olduğu için, Dünyada ölçülen bir cismin ağırlığı ayda 6 kat daha hafif gelir.

 

Kütle Nedir?

Kütle değişmeyen madde miktarıdır. Her yerde aynıdır. Eşit kollu terazi ile ölçülür. Birimi gram (g), kilogram (kg) dir. Bütün gezegenlerde bir maddenin kütlesi aynıdır, değişmez.

Kütle çekim kuvveti nedir?

Dünya dışındaki gök cisimlerinin uyguladıkları bu çekim kuvvetine kütle çekim kuvveti denir.
Büyük bir gezegeninin kütle çekim kuvveti de fazladır.
Bu nedenle Dünya’dan büyük gezegenlerde cisimlerin ağırlığı Dünya’dan fazladır.
Ay, Dünya’dan küçük olduğu için kütle çekimi azdır. Bu nedenle Ay’da cisimlerin ağırlıkları azalır.

Not: Günlük yaşamda kütle ve ağırlık sıkça karıştırılmaktadır. El kantarı, baskül, dijital terazi gibi araçlar ağırlık ölçmede kullanılır. Kütle sadece eşit kollu terazide ölçülebilmektedir.

Kütle ve Ağırlık Arasındaki Farklar

1. Kütle madde miktarıdır. Ağırlık maddeye etki eden yerçekimi kuvvetidir.
2. Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. Ağırlık dinamometre ile ölçülür.
3. Kütle her yerde aynıdır, değişmez. Ağırlık bulunan yere göre değişir.
4. Kütle skaler (sayısal) bir büyüklüktür. Ağırlık vektörel (hem sayısal hem de yönlü) büyüklüktür.
5. Kütlenin birimi kg dir. Ağırlığın Newton dur.
6. Bir maddenin kütlesi uzayda sıfır olmaz, ancak  ağırlığı  sıfır olur.

2025 LGS Sınavı
15 HAZİRAN 2025 PAZAR