6.Sınıf Solunum Sistemi

Kazanımlar

6.1.3.1. Solunum sistemini oluşturan yapı ve organları model üzerinde gösterir.
6.1.3.2. Akciğerlerin yapısını açıklar ve alveol-kılcal damar arasındaki gaz alışverişini model üzerinde gösterir.
6.1.3.3. Solunum sisteminin sağlığını korumak için yapılması gerekenleri araştırma verilerine dayalı olarak tartışır.

SOLUNUM SİSTEMİ

Oksijenin havadan alınıp hücrelerimize ulaşması, hücrelerimizde oluşan karbondioksitin ise dış ortama verilmesine solunum, bu işi yapan organların oluşturduğu sisteme de solunum sistemi denir.

Solunum Sistemini Oluşturan Yapı ve Organlar

Solunum sistemini oluşturan yapı ve organlarımızın yeri ile soluk alırken havanın izlediği yol aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Burun: Soluduğumuz hava burundan alınır. Hava burunda nemlenir ve ısınır. Burundaki kıllar da havadaki toz parçacıklarını tutar.

Yutak: Ağız ve burun boşluğuyla, yemek ve soluk borusunun birleştiği kısımdır. Burun ya da ağız yoluyla gelen hava yutağa geçer.

Gırtlak: Yutaktan gelen havayı soluk borusuna iletir. Gırtlak kıkırdaktan oluşur ve gırtlağın içinde bulunan ses telleri ile ses oluşumu sağlanır.

Soluk borusu: Üst üste dizilmiş kıkırdak halkalardan oluşur. Soluk borusunun görevi,havanın akciğerlere iletilmesini sağlamaktır. Soluk borusunun içi bir zarla kaplıdır. Bu zar,toz parçacıklarını ve mikropları tutmak için kaygan ve yapışkan bir salgı üretir. Tutulan yabancı maddeler balgam şeklinde dışarı atılır.

Bronşlar ve bronşçuk: Soluk borusu, bronş adı verilen iki, kola ayrılır. Bu kollardan biri sağ, diğeri sol akciğere girer. Akciğerlerde gittikçe incelen birçok dala ayrılarak bronşçukları oluşturur.

Akciğer: Süngerimsi yapıda olan akciğerler biri sağda, diğeri solda olmak üzere iki tanedir. Akciğerlerin yapısında,çok ince duvarları olan alveoller bulunur. Alveollerin çevresi çok sayıdaki kılcal damarlarla çevrilidir. Akciğerle kan arasındaki gaz alışverişi alveollerde gerçekleşir.

Diyafram: Soluk alıp verme olayında görevli yapılardan biri diyaframdır. Diyafram akciğerlerin çalışmasını destekleyen güçlü bir kastır.

Alveoller: Küçük kan dolaşımında, vücutta oksijence fakirleşen kan temizlenmek üzere akciğerlerdeki alveollere taşınır. Alveollerin etrafı kılcal damarlarla çevrilidir. Kılcal damarlardaki oksijence fakir kan alveollerdeki oksijeni alır,karbondioksiti alveollere verir. Oksijence zengin kan akciğer toplardamarıyla kalbe dönerek tüm vücuda dağıtılır.

SOLUNUM SİSTEMİNİN SAĞLIĞI

Hava kirliliği, sigara ve alkol kullanımı, asbest gibi kimyasal maddeler solunumda görevli yapı ve organların sağlığını olumsuz yönde etkiler. Bunun sonucunda bronşit, zatürre, verem, grip, akciğer kanseri, astım gibi bazı hastalıklar ortaya çıkabilir.

Solunum sisteminin sağlığını korumak için neler yapmalıyız.

1. Hava kirliliğinin fazla olduğu yerler gibi sağlıksız ortamlarda nefes alınacaksa mutlaka maske takılmalıdır.
2. Odamızı sık sık havalandırmalıyız.
3. Sigaradan uzak durmalıyız. Sigara en fazla solunum sistemine zarar verir.
4. Grip Nezle kızamık gibi solunum sistemi hastası kişilerden uzak durmalıyız.
5. Soluduğumuz havayı ağızdan değil, burundan almak gerekir.
6. Egzoz dumanı, fabrika bacalarından ve evlerden çıkan gazlar havayı kirletmektedir. Hava kirliğinin fazla olduğu yerlerde yaşamamalıdır.
7. Bol oksijenli ormanlık alanlarda spor yapılmalıdır.

Solunum Sistemi Hastalıkları

1. Nezle ve Grip : Belirtileri birbirine benzer. Virüslerin burun mukozasına yerleşerek, iltihaplanmasından kaynaklanır. Gripten korunmak için grip aşısı yapılmaktadır.
2. Verem: Akciğer dokusunun iltihaplanmasıdır. Veremden korunmak için BCG aşısı yapılmaktadır.
3. Kabakulak: Kulak altında bulunan tükürük bezlerinin iltihaplanmasıdır.
4. Kızamık : Kızamık virüsünün sebep olduğu bulaşıcı hastalık. Korunmak için bebeklik döneminde kızamık aşısı yapılmaktadır.
5. Bronşit : Soluk borusu ve bronşların iltihaplanması.
6. Zatürree : Alveollerin ve akciğer dokusunun iltihaplanması.
7. Zatülcenp : Akciğer zarının iltihaplanması.