6.2.2. Sindirim Sistemi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu/Kavramlar: Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organlar, fiziksel (mekanik) ve kimyasal
sindirim, enzimler, karaciğer, pankreas, karaciğer ve pankreasın sindirimdeki görevleri, sindirim sisteminin sağlığı6.2.2.1. Sindirim sistemini oluşturan yapı ve organları model üzerinde göstererek açıklar.
Sindirime uğrayan besinlerin bağırsaklardan kana geçtiği vurgulanır.
6.2.2.2. Besinlerin kana geçebilmesi için fiziksel ve kimyasal sindirime uğraması gerektiğini
kavrar.
a. Kimyasal ve fiziksel sindirimin tanımları verilir.
b. Kimyasal sindirim denklemlerine girilmez.
6.2.2.3. Enzimlerin kimyasal sindirimdeki fonksiyonlarını araştırır ve sunar.
Sindirimde görevli sindirim enzimlerine değinilmez.
6.2.2.4. Sindirim sisteminin sağlığının korunması için yapılması gerekenleri araştırma verilerine dayalı olarak tartışır.
Hayatsal faaliyetlerimiz için besinlere ihtiyacımız vardır. Besinler enerji kaynağımızdır, büyümemizi sağlar, yıpranan ve yaralanan hücreleri onarımını sağlar, bizi hastalıklara karşı korur. Besinler karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, su ve minerallerden oluşur. Protein, yağ ve karbonhidratlar büyük yapılı besinler oldukları için sindirime uğramaları gerekir.
Büyük yapılı besinlerin parçalanarak kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim, bu olayın gerçekleştiği yere de sindirim sistemi denir.
Sindirim olayı iki şekilde olur.
1.Mekanik ( Fiziksel ) Sindirimi: Besinlerin çiğneme ve kas hareketleri ile küçük parçalara ayrılmasıdır. Mekanik sindirim sayesinde besinlerin temas yüzeyi artırılarak, enzimlerin daha kolay etki etmesi sağlanmış olur.
2.Kimyasal Sindirim: Besinlerin enzimler yolu ile parçalanmasına denir. Kimyasal sindirim ile besinler hücrelere geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılır.
Besinler sırasıyla ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, anüs yolundan ilerleyerek sindirim sisteminden ayrılır.
Hem mekanik hem de kimyasal sindirimin gerçekleşir. Çiğneme olayı ile mekanik, tükürük içindeki enzimler ile kimyasal sindirim gerçekleşir. Karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda başlar.
Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletimini sağlar. Yutkunma sırasında soluk borusunu kapatarak besinleri yemek borusuna iletir. Burada sindirim olmaz.
Kaslı ve esnek yapısı sayesinde besinlerin mideye iletimini sağlar. Sindirim olmaz
Mekanik ve kimyasal sindirimi gerçekleşir. Mide özsuyu ve enzimlerle kimyasal sindirim olur. Midenin kasılıp gevşemesi ve çalkalama hareketi ile mekanik sindirim olur. Mide içerisi mukus tabakası ile kaplıdır. Bu tabaka mideyi korur. Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar.
Sindirim sisteminin en uzun bölümüdür. Yağların sindirimi burada başlar ve biter. Protein ve karbonhidratların sindirimi de burada biter. İnce bağırsakta villus adı verilen çıkıntılar bulunur. Villuslar emilim yüzeyini artırırlar. Sindirilmiş besinler villuslardan emilerek kana geçer.
6.Kalın Bağırsak:
Burada sindirim olmaz. Fazlalık su, vitamin ve minerallerin emilimi gerçekleşir. Kalın bağırsakta B ve K vitamini sentezleyen bakteriler vardır.
Besin atıklarının dışarı atıldığı yerdir.
Sindirim Sistemi organlarında hangi çeşit sindirim olduğunu/olmadığını tablodan inceleyebilirsiniz.
Organ | Fiziksel Sindirim | Kimyasal Sindirim |
Ağız | Var | Var |
Yutak | Yok | Yok |
Yemek Borusu | Yok | Yok |
Mide | Var | Var |
İnce Bağırsak | Var | Var |
Kalın Bağırsak | Yok | Yok |
Anüs | Yok | Yok |
İnsan vücudunun en büyük iç organıdır. Ürettiği safra sıvısını bir kanal yardımıyla ince bağırsağa göndererek parçalanması zor olan yağların fiziksel(mekanik) sindirimine yardımcı olur.
Yaprağa benzeyen pankreas ürettiği pankreas öz suyunu bir kanal yardımıyla ince bağırsağa göndererek karbonhidratlar, proteinler ve yağların kimyasal sindirimine yardımcı olur.
Karbonhidratların Sindirimi: Ağızda başlar, ince bağırsakta biter.
Proteinlerin Sindirimi: Midede başlar, ince bağırsakta biter.
Yağların Sindirimi: İnce bağırsakta başlar, ince bağırsakta biter.
Besin içeriklerinden olan su, vitamin ve mineraller küçük moleküller olduklarından sindirilmezler. Doğrudan kana geçerler.
Sindirim sisteminin sağlığını korumak için dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Dengeli ve yeterli beslenme; besin içeriklerinin (karbonhidrat, protein, yağ, su, mineral ve vitaminler) vücuda ihtiyacımız kadar alınmasıdır. Ne az ne fazla!
* Çok sıcak ve çok soğuk şeyler yiyip içmemeliyiz.
* Lokmaları iyice çiğnemeli ve yavaş yemeliyiz.
* Fazla yemek yenilmemeli.
* Kafeinli ve asitli içeceklerden uzak durmalıyız.
* Sigara ve alkolden uzak durulmalı.
* Aşırı tuzlu, baharatlı ve yağlı beslenilmemeli
* Yemeğe salata veya meyve yenilerek başlanmalı.
* Diş sağlığına dikkat edilmeli, dişler düzenli olarak fırçalanmalı.
* Stresten uzak durulmalı.
* Dengeli ve düzenli beslenilmeli.
* Lifli besinler yenilmeli.
çok uzun iyi anlatmış ama bence örnek -karaciger yaptınmı altında özet olsun ama emekleriniz için teşekkür ederim-