Periyodik Sistem

Kazanımlar

8.3.1. Periyodik Sistem
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu/Kavramlar: Grup, periyot, elektron dağılımı
8.3.1.1. Geçmişten günümüze periyodik sistemin oluşturulma sürecini araştırır ve sunar.
8.3.1.2. Periyodik sistemde, grup ve periyotların nasıl oluşturulduğunu açıklar.
8.3.1.3. Periyodik sistemdeki ilk 18 elementin “elektron-katman ilişkisi” temelinde elektron dağılımını yapar ve periyodik cetveldeki yerini bulur.

1.PERİYODİK SİSTEMİN TARİHÇESİ

Bileşik ve karışımların temel bileşeni olan elementlerin sayısının 90 civarında olduğu bilinmektedir. Laboratuvar ortamında üretilen yapay elementlerle birlikte toplam element sayısı, 118’dir. Elementlerin incelenmesinde kolaylık olması için elementler gruplandırılmış ve bu şekilde birçok element tablosu oluşturulmuştur.

1. Johann Döbereiner (Yohan Döbereynar)
Elementlerin sınıflandırılması ile ilgili ilk çalışmayı yapmıştır. Benzer özellik gösteren elementleri üçlü gruplar oluşturmuştur. Lityum, sodyum, potasyum elementlerinin benzer özellik gösterir.

2. Alexandre Beguyer de Chancourtois (Aleksandır Beguye dö Şankurtua)
Benzer fiziksel özellikleri gösteren elementleri dikey gelecek şekilde sarmal olarak sıralamıştır. Elementlerin dışında bazı iyonlara da yer vermiştir.

3. John Newlands (Con Nivlends)
O zamana kadar bilinen 62 elementi atom ağırlığına göre sıralamıştır. İlk 8 elementten sonraki elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin tekrarladığını fark etmiştir. (Oktav kanunu)

4. Lothar Meyer (Lotar Meyer)
Mendeleyev ile aynı zamanda elementleri benzer biçimde sıralamıştır.  Elementleri sıralarken fiziksel özelliklerine bakmıştır. Mendeleyev ile benzer sistem oluşturmasına rağmen periyodik sistemin babası  Mendeleyev olarak kabul edilmektedir.

5. Dimitri İvanovic Mendeleyev (Dimitri İvanoviç Mendelyef)
Elementleri kütle numaralarına(atom ağırlıklarına) göre sıralamıştır. Ancak bazı elementlerin yeri bulunması gereken yerden farklı olmuştur.

6. Henry Moseley (Henri Mozeli)
Günümüzdeki periyodik tablonun temelini atmıştır. Elementleri atom numaralarına (proton sayısına) göre sıralamıştır.

7. Gleen Seaborg (Gılen Siborg)
Periyodik tabloya en altta iki satır ekleyerek, en son halini almasını sağladı.

2.PERİYODİK SİSTEM

Periyodik tabloda artan atom numaralarına göre yan yana sıralanan elementler satırları oluştururken benzer özellik gösteren elementler alt alta gelecek şekilde sütunlar oluşturmuştur. Periyodik sistemde satırlara periyot, sütunlara grup denir. Periyodik sistemde toplam 7 periyot, 18 grup bulunmaktadır. Bu gruplardan 8 tanesi A, 10 tanesi B grubunu oluşturur. Periyodik sistemde yer alan periyot ve gruplar aşağıdaki gibi gösterilebilir.

Periyodik Sistemde grupların özellikleri

Aynı grupta bulunan elementlerin kimyasal özellikleri (sertlik, parlaklık, iletkenlik, reaksiyona girme isteği vb.) genellikle benzerdir.
Aynı grupta bulunan elementlerin yukarıdan aşağıya doğru gittikçe;

• Atom numarası (Proton sayısı) artar.
• Kütle numarası artar.
• Metalik özellik artar, ametalik özellik azalır.
• Son katmanında elektron sayıları değişmez.
• Atom hacmi (çapı) artar.
• Katman sayısı (Periyot sayısı) artar.
• Elektron verme isteği artar.
• Bazlık özelliği artar.

Bazı grupların özel isimleri vardır.
1A grubu Alkali metaller
2A grubu Toprak alkali metaller
7A grubu Halojenler
8A grubu Soy (Asal) gazlar

Periyodik cetvelde periyotların özellikleri

Aynı periyotlarda soldan sağa gittikçe;

• Atom numarası (Proton sayısı) artar.
• Kütle numarası artar.
• Katman sayısı (Periyot sayısı) değişmez.
• Atom hacmi (çapı) azalır.
• Değerlik elektron sayısı (son yörüngedeki elektron sayısı) artar.
• Metalik özellik azalır, ametalik özellik artar.
• Elektron alma isteği artar.
• Asitlik özelliği artar

Elementlerin Periyodik Sistemde Yerlerinin Bulunması

Bir elementi periyodik sistemdeki yeri nötr durumdaki elektron dağılımına göre yapılır.
Elektron dağılımında;
Katman sayısı = Periyot Numarası
Son Katmandaki elektron sayısı = Grup Numarasını  verir.

Elektron Dağılımı

1. Katman 2 elektron
2. Katman 8 elektron
3. Katman 8 elektron alabilir.

Örnek: 13 atom numaralı alüminyumun elektron dağılımını ve periyodik sistemdeki yerini bulalım.

Elektron dağılımı  13Al: 2) 8) 3)
3. Periyot (3 katman olduğu için)
3A gurubu (Son katmanda 3 elektron olduğu için)

İlk 18 Elementin Elektron Dağılımları