8.6.1. Özısı
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu/Kavramlar: Özısı
8.6.1.1. Özısıyı tanımlar ve yaptığı deneylerle farklı maddelerin özısılarının farklı olabileceği çıkarımında bulunur.
Özısının maddeler için ayırt edici özellik olduğu vurgulanır.
Bir gram saf maddenin sıcaklığını 1 °C değiştirmek için alınması veya verilmesi için gerekli ısı miktarına özısı denir.
Özısı “c” sembolü ile gösterilir. Birimi J/g.°C veya cal/g.°C dir.
Not: 1 gram suyun sıcaklığını 1°C artırabilmek için 1 Kalori ısı vermek gerekir.
1 cal = 4,18 J dür.
Aynı sıcaklıkta, eşit miktarda ve özdeş ısıtıcılarla ısıtılan su ve alkolün sıcaklıkları ölçüldüğünde aynı miktarda artış olmadığı görülür. Alkolün sıcaklık artışı daha fazla iken, suyun sıcaklığı daha yavaş artar. Bunun nedeni su ve alkolün öz ısılarının farklı olmasıdır.
Not: Özısı, ısı tutma kapasitesidir. Öz ısısı yüksek olan maddelerin sıcaklık artışı daha yavaş olur.
Madde | Özısı (cal/g°C) | Özısı (J/g°C) |
---|---|---|
Su | 1 | 4,18 |
Alkol | 0,607 | 2,54 |
Bakır | 0,088 | 0,37 |
Buz | 0,5 | 2,9 |
Zeytinyağ | 0,47 | 1,96 |
Alüminyum | 0,22 | 0,91 |
Cam | 0,2 | 0,836 |
Örnek: Eşit kütleli, aynı sıcaklıkta su ve alkolün çevreye verecekleri ısı miktarlarını karşılaştırınız.
Özısısı yüksek olan suyun çevreye verebileceği ısı miktarı daha fazla olacaktır.
Karaların öz ısısı, suyun özısısından azdır. Bu nedenle karalar erken ısınır ve erken soğur. Denizler ise geç ısınır ve geç soğur.
Gündüz karaların sıcaklığı daha fazla arttığı için, denizden karaya doğru gündüz meltemi eser.
Gece, deniz karadan daha sıcak olduğu için, karadan denize doğru gece meltemi eser.
Termometre yapımında özısısı düşük sıvılar kullanılır. Özısısı düşük olan sıvıların sıcaklık artışı fazla olacağı için termometre daha hassas ve hızlı ölçüm yapar.
Cıvanın özısısı 0,12, suyun özısısı 4,18 dir. Termometre içerisinde cıva kullanmak daha hızlı ve hassas ölçüm yapılmasını sağlar.