Kazanımlar
7.2.2.1. Mitozun ne olduğunu kavrar ve canlılar için önemini açıklar.
7.2.2.2. Hücrenin, mitoz sırasında birbirini takip eden farklı evrelerden geçtiğini kavrar.
Mitoz evrelerinin sadece adları verilir.
Canlıların hücrelerinde yaşamsal faaliyetlerin devam etmesi için birçok metabolik faaliyet gerçekleşmektedir.
Bunun sonucunda hücre büyümektedir. Bir hücrenin belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra bölünerek yeni hücreler meydana getirmesine hücre bölünmesi denir.
Hücre bölünmesi, temel olarak mitoz ve mayoz olmak üzere iki farklı şekilde meydana gelir.
Mitoz çok hücreli canlılarda, canlının büyüyüp gelişmesini ve canlının yaralanan bölgelerinin onarılmasını sağlar. Bir hayvanın veya bitkinin büyümesi, yaralanan ya da kopan bazı organların kendini yenilemesi ve onarması mitozla olur. Tek hücreli organizmalarda ise mitoz, canlının üremesini sağlar.
Mitoz Bölünme sonucunda;
Oluşan hücrelerin organel çeşitliği aynı olmakla birlikte organel sayısı ve büyüklüğü değişebilir.
Hücre bölünmesi, birbirini takip eden çekirdek ve sitoplazma bölünmesi şeklinde oluşur. Çekirdek bölünmesi hücrede profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evresi olarak aşama aşama gerçekleşir. Kısaca sıralı olarak İ–P–M–A–T şeklinde kodlanabilir.
Profaz
Mitoz bölünmenin ve çekirdek bölünmesinin ve ilk evresi olan Profaz;
Metafaz
Mitoz bölünmenin ikinci evresi olan Metafaz;
Anafaz
Kardeş kromatitleri bir arada tutan sentromerlerin bölünmesi ile başlayan ve mitoz bölünmenin üçüncü evresi olan Anafaz;
Telofaz
Mitoz bölünmenin son evresi olan Telofaz;
Çekirdekler oluşmadan önce sitoplazma ortadan ikiye ayrılarak iki yeni hücre oluşumu tamamlanmış olur. Ancak sitoplazma bölünmesi hayvan hücrelerinde boğumlanma şeklinde oluşurken bitki hücrelerinde ara lamel oluşumu ile meydana gelir.
Mitoz evrelerinin isimlerinin kolay hatırlanması ve evrelerde gerçekleşen olaylar hakkında ipucu vermesi için basit bir şifreleme yöntemi kullanabiliriz.
İ – İnterfaz
P – Profaz
M – Metafaz (Middle – “Orta” anlamına gelen kelime, bu evrede kromozomların hücrenin ortasında dizildiğini hatırlatır.)
A – Anafaz (Away – “Uzakta” anlamına gelen kelime, bu evrede kromozomların birbirinden uzaklaştığını hatırlatır.)
T – Telofaz (Two – “İki” anlamına gelen kelime, bu evrenin sonunda iki yeni hücre oluştuğunu hatırlatır.)