Kazanımlar

6.3.1. Maddenin Tanecikli Yapısı
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu/Kavramlar: Tanecikli yapı, boşluklu yapı, hareketli yapı
6.3.1.1. Maddelerin; tanecikli, boşluklu ve hareketli yapıda olduğunu kavrar.
Hareketli yapı ile ilgili titreşim, öteleme ve dönme kavramlarına değinilir.
6.3.1.2. Hâl değişimine bağlı olarak maddenin tanecikleri arasındaki boşluk ve hareketliliğin değiştiğini kavrar.

Maddenin Tanecikli Yapısı

Kütlesi ve hacmi olan canlı ve cansız her varlığa madde denir. Maddelerin katı, sıvı ve gaz hâllerinde bulunur. Maddeyi oluşturan ve maddenin özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimine maddenin taneciği denir. Bütün maddeler tanecikli yapıdadır. Bir maddenin farklı fiziksel özelliklerde olması maddenin tanecikli ve boşluklu yapısının değişmesinden kaynaklanmaktadır. Maddelerin tanecikleri titreşim, dönme ve öteleme hareketi yapabilirler.

1. Katı Maddelerin Tanecikleri
-Maddenin en düzenli halidir.
-Taneciklerin arasındaki boşluk çok azdır.
-Sıkıştırılamaz.
-Akışkan değildir.
-Belirli bir hacmi vardır.
-Tanecikler titreşim hareketi yapar, öteleme ve dönme hareketi yapmaz.

2. Sıvı Maddelerin Tanecikleri
-Tanecikleri arasında boşluk bulunur.
-Sıkıştırılamazlar.
-Akışkandır.
-Belirli bir hacmi vardır. Bulundukları kabın şeklini alır.
-Tanecikleri titreşim dönme ve öteleme hareketi yapar.

3. Gaz Maddelerin Tanecikleri
-Maddenin en düzensiz halidir.
-Tanecikleri arasında çok fazla boşluk vardır.
-Sıkıştırılabilir.
-Akışkandır.
-Belirli bir şekli ve hacmi yoktur. Bulundukları kabın her tarafını doldurur.
-Tanecikleri titreşim dönme ve öteleme hareketi yapar.

Gaz tanecikleri sıkıştırılabilirler

Madde içinde bulunan atomlar üç çeşit hareketleri vardır. Bunlar titreşim, öteleme ve dönme hareketidir.

 

Titreşim hareketi: Taneciklerin bulunduğu yerde sağa-sola, aşağı-yukarı ve öne-arkaya hareket etmesidir. Maddenin bütün hallerinde titreşim hareketi vardır.

Öteleme hareketi: Taneciklerin yer değiştirmesidir. Sıvı ve gazlar öteleme hareketi yapar.

Maddenin Halleri:Tanecikler ısı aldıkça titreşim hareketleri artar. Belirli bir sıcaklıktan sonra titreşim o kadar çok artar ki tanecikler bir arada duramaz. Madde katı halden sıvı hale geçer. Tanecikler titreşim hareketinin yanında öteleme hareketi de yapmaya başlarlar. Sıcaklığın artması ile birlikte tanecikler bir arada tutunamaz ve gaz haline geçerler.

2025 LGS Sınavı
01 HAZİRAN 2025 PAZAR