Kimyasal Tepkimeler

Kazımlar

8.3.5. Kimyasal Tepkimeler
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu/Kavramlar: Yanma tepkimeleri, asit-baz tepkimeleri, kütlenin korunumu
8.3.5.1. Kimyasal tepkimeleri, bağ oluşumu ve bağ kırılımı temelinde açıklar.
8.3.5.2. Kimyasal tepkime türlerini kavrar.
a. Kimyasal tepkime türlerinden sadece yanma ve asit-baz tepkimelerine değinilir.
b. Kimyasal tepkimelerin denkleştirilmesine girilmez.
8.3.5.3. Kimyasal tepkimelerde kütlenin korunduğu sonucunu çıkarır.

Kimyasal Tepkimeler

Maddenin yapısında fiziksel ve kimyasal  değişmeler meydana gelir.
Fiziksel değişmeler sadece dış görünümde meydana gelirken, kimyasal değişmeler maddenin iç yapısında meydana gelir.

Kimyasal değişim, kimyasal tepkimelerle meydana gelir. Demirin paslanması, kağıdın yanması, elmanın çürümesi, ekmeğin küflenmesi kimyasal değişimdir. Bu olaylar kimyasal tepkimelerle oluşur.

Maddelerin kimyasal değişime uğrayarak yeni maddeler oluşturmasına kimyasal tepkime denir.

Kimyasal Tepkimelerin Özellikleri

• Madde özelliklerini kaybeder yeni madde oluşur.
• Kimyasal özellikler değişir.
• Atomlar arasındaki kimyasal bağlar kopar.
• Farklı atomlarla yeni bağlar oluşur.
• Kimyasal tepkimeye giren atomların türü ve sayısı değişmez.
• Kimyasal tepkimeye giren maddenin kütlesi ile ürünleri kütleleri eşittir.
• Girenlerin ve ürünlerin molekül sayısı ve hacimleri korunmayabilir.

Kimyasal Tepkimelerin Yazılması

Kimyasal tepkimeler yazılırken kimyasal denklem şeklinde gösterilir.

Tepkimeye (Reaksiyona) girenler sol tarafa, ürünler ise sağ tarafa yazılır.

• Tepkimeye girenler ve ürünler birden fazla ise aralarına + işareti konulur.
• Girenler ve ürünler arasına → işareti konulur.

Kimyasal Tepkimede Korunanlar

1. Atom cinsi ve sayısı
2. Kütle
3. Toplam proton, nötron ve elektron sayıları

Kimyasal Tepkimede Korunmayabilenler

1. Molekül sayısı korunmayabilir
2. Hacim korunmayabilir
3. Kimyasal özellikler korunmaz

Kimyasal Tepkime Türleri

1. Yanma Tepkimeleri

Yanıcı bir maddenin, oksijen gazı ile verdiği tepkimeye yanma tepkimesi denir.
Yanma olayı sonucunda genellikle karbondioksit (CO₂) ve su (H₂O) oluşur.
Yanma olayının gerçekleşmesi için yanıcı madde, yakıcı olan oksijen ve tutuşma sıcaklığı gereklidir.
Yanma olayı yavaş yanma ve hızlı yanma şeklinde ikiye ayrılır.

A-Yavaş yanma
Yavaş yanma sırasında alev oluşmaz ve uzun sürede gerçekleşir. Demirin paslanması, solunum olayları yavaş yanmadır.
Yavaş yanma örnekleri
C₆H₁₂O₆ + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O   (Solunum olayı)

B-Hızlı yanma
Hızlı yanma sırasında alev oluşur ve hızlı bir şekilde gerçekleşir. Kağıdın yanması, kömürün yanması, metan gazının yanması olayları hızlı yanmadır.
Hızlı yanma örnekleri
C + O₂ → CO₂    (Odunun yanması )
CH₄ + 2O₂ → CO₂ + 2H₂O  (Metanın yanması)
C₂H₅OH + 3O₂ → 2CO₂ + 3H₂O  (Etil alkolün yanması)

2. Asit-Baz Tepkimeleri

Asit ve bazlar bir araya geldiklerinde kimyasal tepkime gerçekleşir.
Kimyasal tepkime sonucunda tuz ve su oluşur.
Asit baz tepkimelerine nötralleşme tepkimeleri de denilmektedir.

Asit        +        Baz     —————>   Tuz      +   Su

HCl       +         NaOH —————-> NaCl    +  H₂O

H₂SO₄    +        Ca(OH)₂    ————–> CaSO₄   +    2H₂O

Bilgi: Elementler bir araya gelerek bileşikleri oluştururlar (H₂O gibi). Aynı tür atomların oluşturduğu bileşiklerde bulunmaktadır (H₂, O₂, N₂ gibi).Moleküller ve bileşikler formüllerle gösterilir. Formüle bakılarak atom sayısı ve türü bilinir.

H₂O —> 2 tane Hidrojen, 1 tane oksijenden meydana gelmiştir.

Not: Bileşiğin formülünde parantez kullanılmış ise parantezin altındaki rakamla içindeki elementler çarpılır.

Ca(SO₄)₂ —> 1tane Kalsiyum, 2 tane Kükürt, 8 tane Oksijenden oluşur.

Not: Bileşiğin önünde katsayı varsa, bu katsayı bütün element sayıları ile çarpılır.

3Ca(OH)₂ –> 3 tane Kalsiyum, 6 tane Oksijen, 6 tane Hidrojen vardır.