6.3.2. Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu/Kavramlar: Fiziksel değişme, kimyasal değişme
6.3.2.1. Fiziksel ve kimyasal değişim arasındaki farkları, çeşitli olayları gözlemleyerek açıklar.
Maddelerde meydana gelen ezilme, yırtılma, parçalanma, erime, donma, buharlaşma ve çözünme gibi değişmelere fiziksel değişim denir. Fiziksel değişimle maddeyi diğer maddelerden ayırt eden renk, tat ve koku gibi maddenin kimliğini oluşturan özellikleri değişmez. Fiziksel değişimlerle maddenin sadece görünümü, şekli veya hâli değişir.
Fiziksel değişim hangi olaylarda görülür?
1.Hal değişimi: Buzun erimesi, suyun buharlaşması, yağın donması
2.Çözünme: Şekerin, tuzun suda çözünmesi
3.Ufalanma: Peynirin rendelenmesi, buğdayın öğütülmesi
4.Yırtılma: Kağıdın yırtılması, kumaşın yırtılması
5.Kırılma: Camın kırılması, buzun kırılması
6.Karışımlar: Kum ve çakılın karışması, kokunun odaya karışması
Not: Karışımlar iki ya da daha fazla maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle oluşur. Karışımı oluşturan maddeler kimliklerini kaybetmezler. Fiziksel olarak meydana geldiği için fiziksel yollarla ayrılırlar.
Maddelerin tanecik yapılarının değişerek tamamen farklı yeni maddelere dönüşmesi olayına kimyasal değişim denir. Kimyasal değişimle maddelerin hem görünümleri hem de yapıları değişir. Kimyasal bir değişim sonucu yeni bir madde oluşur. Bu nedenle kimyasal değişme olmadan önceki madde ile kimyasal değişim sonucu oluşan madde birbirinden farklıdır. Kimyasal değişim sırasında renk değişimi, gaz çıkışı, ısı veya ışık yayılması gibi belirtiler gözlenir.
Kimyasal değişim hangi olaylarda görülür?
1. Yanma: Kağıdın yanması, kömürün yanması, ekmeğin yanması
2. Çürüme: Domatesin çürümesi, yaprakların çürümesi, tahtanın çürümesi
3. Paslanma: Çivinin paslanması, bakırın paslanması, gümüşün paslanması
4. Pişirilme: Etin pişmesi, yemeğin pişmesi
5. Kızartılma: Patatesin kızartılması, balığın kızartılması
6. Mayalanma: Hamurun mayalanması, sütün mayalanması
7. Kokuşma: Etin kokuşması, yemeğin kokuşması
8. Küflenme: Peynirin küflenmesi, ekmeğin küflenmesi
8. Sindirim: Besinlerin sindirilmesi
9. Solunum: Canlıların soluk alıp vermesi
10. Fotosentez: Bitkilerin fotosentez yapmaları
Kanın pıhtılaşması: Kimyasal
Mumun erimesi: Fiziksel
Mumun yanması: Kimyasal
Naftalinin süblimleşmesi: Fiziksel
Soyulan elmanın kararması: Kimyasal
Elmanın soyulması: Fiziksel
Suyun yoğuşması: Fiziksel
Bitkinin büyümesi: Kimyasal
Camın erimesi: Fiziksel
Demirin çürümesi: Kimyasal
Kumla suyun karışması: Fiziksel
Tohumun çimlenmesi: Kimyasal
Besinlerin parçalanması: Kimyasal
Suyun kaynaması: Fiziksel
Odunun talaş olması: Fiziksel
Sütün mayalanması: Kimyasal
Yoğurttan ayran yapılması: Fiziksel
Not: Kimyasal değişimle beraber, fiziksel değişmede gözlenir. Kağıt yandığında kağıt artık kağıt özelliği göstermez. Yeni maddeler oluşur. Kağıt ve oluşan külün de fiziksel özellikleri farklıdır.
