Kazanımlar

7.3.3. Karışımlar
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu/Kavramlar: Homojen karışım, çözelti (çözünen, çözücü), çözünme, çözünme hızına etki
eden faktörler, heterojen karışımlar
7.3.3.1. Karışımları, homojen ve heterojen olarak sınıflandırarak örnekler verir.
7.3.3.2. Homojen karışımların çözelti olarak da ifade edilebileceğini belirtir.
7.3.3.3. Günlük yaşamda karşılaştığı çözücü ve çözünenleri kullanarak çözelti hazırlar.
7.3.3.4. Çözünme hızına etki eden faktörleri deney yaparak belirler.
Temas yüzeyi, karıştırma ve sıcaklık faktörlerine değinilir.

Karışımlar

İki farklı maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden bir arada bulunması ile oluşur. Örnek: Tuzlu su. Tuz ve su kendi özelliklerini kaybetmeden bir arada bulunurlar.

Karışımların özellikleri

1. Birden fazla maddenin karışması ile oluşur.
2. Karışımı oluşturanlar kendi özelliklerini kaybetmezler.
3. Maddeler her oranda karışabilir.
4. Fiziksel yolla ayrılırlar.
5. Saf madde değildir.
6. Formül ile yazılmazlar.
7. Belirli bir erime, kaynama noktaları yoktur.
8. Homojen veya heterojen olabilir.

Karışımlar homojen ya da heterojen olabilir.

Homojen Karışımlar (Çözelti)

Karışımı oluşturan maddeler her tarafa eşit olarak dağılmıştır. Tuz-su, Şeker-su, alkol-su homojen karışımdır. Homojen karışımlara çözelti adı da verilmektedir.

Heterojen Karışım (Adi karışım)

 Karışımı oluşturan maddeler her tarafa eşit olarak dağılmaz. Heterojen karışımlara adi karışım da denir. Yağ-su, ayran, çamur, kum-su heterojen karışımdır.

Not: Ayran, süt ilk bakışta homojen karışım gibi görünebilir. Bir süre beklendiğinde yoğurt dibe çöker, sütün üzerinde kaymak oluşur. Bu nedenle süt ve ayran heterojen karışımlardır.

Çözeltiyi oluşturan bileşenler

Çözeltiler çözücü ve çözünen maddelerden oluşur.

Çözelti = Çözücü + Çözünen

Şekerli su çözeltisinde, su çözücü şeker ise çözünendir.

 Çözünme Olayı Nasıl Oluşur?

Bir maddenin diğer madde içerisinde iyon veya moleküllerine ayrılmasına çözünme denir.

  • Çözünmede iyon veya moleküller çözücü içerisine homojen olarak dağılır.
  • İyonlarına ayrılarak çözünen maddeler elektrik akımını iletir. Tuzlu suda tuz iyonlarına ayrılarak çözünür.
  • Molekül halinde çözünen maddeler elektrik akımını iletmez. Şekerli suda şeker molekül halinde çözünür.

 Çözünme hızına etki eden faktörler

1. Sıcaklık

Sıcaklık artırıldığında, çözücü ve çözünen maddelerin taneciklerinin hızı artar. Buda çözünme hızını artırır.

Not: Sıcaklığın artmasıyla katı ve sıvıların çözünme hızı artarken, gazların çözünme hızı azalır.

2. Karıştırma

Karıştırılma veya sallama çözünme hızını artırır. Şeker ve tuz karıştırıldığında daha hızlı çözünür.

Not: Karıştırma, gazların çözünme hızını azaltır.

3. Temas Yüzeyi

Çözünen maddelerin küçültülmesi veya toz haline getirilmesi çözünme hızını artırır. Tanecik boyutu küçültülerek çözücü ile olan temas yüzeyi artırılmış olur.

Çözücü ve Çözünen Miktarına Göre Çözeltiler

Çözeltiler çözünen madde miktarına göre deşik veya seyreltik olarak ikiye ayrılır.

Derişik çözelti: Çözünen madde miktarının fazla olmasıdır.
Seyreltik çözelti: Çözünen madde miktarının az olmasıdır.

  • Seyreltik çözeltiyi derişik hale getirmek için, çözünen madde miktarı artırılmalı veya çözücü madde buharlaştırılarak uzaklaştırılmalıdır.
  • Derişik çözeltiyi seyreltik hale getirmek için çözücü miktarı artırılmalıdır.

2025 LGS Sınavı
01 HAZİRAN 2025 PAZAR