6.Sınıf Destek ve Hareket Sistemi

Kazanımlar

6.1.2.1. Destek ve hareket sistemine ait yapıları açıklar ve görevlerini belirterek örnekler verir.
6.1.2.2. Destek ve hareket sisteminin sağlığını korumak için yapılması gerekenleri araştırır ve sunar

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

Gün içerisinde yaptığımız yürüme, koşma, yazma ve konuşma gibi hareketlerimiz iskeletimiz ve iskelete bağlı kaslar tarafından gerçekleştirilir. Destek ve hareket sistemimiz; iskelet sistemi ve kas sisteminden oluşur. İskelet sistemi ise; kemik, kıkırdak ve eklemlerden oluşur.

İSKELET SİSTEMİ

İskelet sistemimiz vücudumuzun çatısını oluşturur. İnsan iskeleti kemik ve kıkırdaktan oluşmaktadır. Kemiklerimiz kıkırdak dokunun sertleşmesi ile oluşur. Yeni doğan bebeklerin kafatasının üst kısmı bıngıldak adı verilen yumuşak bir kıkırdak dokudan oluşur.

İnsan iskeleti baş iskeleti, gövde iskeleti ve üyeler (kollar ve bacaklar) iskeleti olmak üzere üç kısımdan oluşur.

İskeletin Görevleri

• Vücudumuza şekil verir.
• Vücudumuzu dik tutar.
• Beyin, omurilik, kalp gibi yaşamsal önem taşıyan organlarımızı korur.
• Kaslar ve eklemlerle beraber hareketimizi sağlar.
• Kan hücrelerini üretir.
• Kalsiyum, fosfor, magnezyum gibi mineralleri depolar.
• Kaslarımız ve iç organlarımız için tutunma yüzeyi sağlar.

Kıkırdak Doku

Kemiklerin uç kısımlarında ve eklem kısımlarında bulunur. Hareket sırasında kemiklerin aşınmasını önler. Uzun kemiklerde kemiğin boyca uzamasını sağlar.

Burnumuzun ucu, kulak kepçemiz, soluk borumuz ve kemiklerimizin eklem başları kıkırdak yapıdadır. Bu yapılarımız kemiğe göre daha yumuşak ve esnektir.

KEMİĞİN YAPISI

Kırmızı Kemik İliği: Kan hücresi üretir. Süngerimsi kemik içerisinde bulunur.
Süngerimsi Kemik: Uzun kemiğin uç kısımlarında bulunur. Sünger gibi gözenekli yapıya sahiptir.
Kemik Zarı: Kemiğin enine büyümesini ve beslenmesini sağlar. Kemiğin üzerini örter. Kemik kırıldığında onarır.
Sert (Sıkı) Kemik: Uzun kemiğin ortasında bulunur. Sert ve sağlamdır. Yapısında gözenekler bulunmaz.
Sarı Kemik İliği: Uzun kemiğin ortasında bulunur. Yağ depolar, ihtiyaç olursa kan hücresi üretir.
Kıkırdak Doku: Kemiğin uç kısımlarında bulunur. Kemiğin boyuna büyümesini sağlar.
Kan Damarları: Kemik hücrelerine besin ve oksijen taşır.

Yetişkin insan iskeletinde 206, yeni doğmuş bebeklerde ise 300 kemik bulunur.

Kemikler yapısı ve şekline göre dört kısıma ayrılır.

1.Uzun kemik: Uzunluğu kalınlığına göre fazladır. İçlerinde sarı kemik iliği bulunur. Kol ve bacak kemikleri(Uyluk, kaval, baldır, dirsek, ön kol, pazı) uzun kemiktir. İnsanda en uzun kemik uyluk kemiğidir.

2.Kısa kemik: Eni boyuna yakın olan kemiklerdir. El ve ayak bilek kemikleri, omurlar, ve parmak kemikleri kısa kemiktir.

3.Yassı kemik: Yassı şekildeki kemiklerdir. Yapısında sarı kemik iliği yoktur. Kafatası, kaburga, leğen, kürek kemikleri yassı kemiklerdir.

4. Düzensiz şekilli kemik: Belirli bir şekli yoktur.Yapısı kısa ve yassı kemiklere benzer. Omurgada bulunan omurlar ve bazı yüz kemikleri düzensiz şekilli kemiklerdir.

EKLEMLER

Eklemlerimiz hareket yeteneklerine göre üç gruba ayrılır:

a)Oynar Eklem: Hareket yeteneği fazladır. Kemikler arasında boşluk ve eklem sıvısı vardır. Eklem sıvısı ve eklem kıkırdağı kemiklerin aşınmasını önler. Kol, bacak, parmak, bilek, omuz ve çenede bulunur.

b)Yarı Oynar Eklem: Çok az hareket edebilir. Göğüs kafesi ve omurgadaki eklemler bu guruba girer.

c)Oynamaz Eklem: Hareketsiz eklemlerdir. Testere dişleri gibi birbirine bağlanmışlardır. Kafatası, kalça ve kuyruk sokumu oynamaz eklemdir.

İki kemik arasında bulunan bu eklemler arasında hareketimizi kolaylaştıran ve kayganlık sağlayarak aşınmayı önleyen kaygan bir sıvı bulunur. Bu sıvıya eklem sıvısı denir.

KASLARIMIZ VE KAS ÇEŞİTLERİ

iskeletimizin hareket etmesini sağlayan yapılara kas denir. Kaslarımız hareketin yanı sıra, vücudumuza destek sağlar ve şekil verir. Kaslarımız özelliklerine ve vücutta bulundukları yere göre düz kaslar, çizgili kaslar ve kalp kası olmak üzere üç gruba ayrılır.

a.Çizgili Kaslar: Kırmızı renklidir. Kemiklere tendonla bağlanır. İsteğimizle çalışır. Hızlı çalışır, çabuk yorulur. Çiftler şeklinde bulunur. Birbirine zıt olarak çalışır. Kaslardan biri kasılırken diğeri gevşer.

b.Düz Kaslar: İç organlarımızda bulunur. İsteğimiz dışında çalışır. Beyaz renklidir. Yorulmazlar, sürekli ve yavaş çalışır.

c.Kalp Kası: Yapısı çizgili kas, çalışması da düz kasa benzer. Kırmızı renklidir. Hızlı kasılır, yorulmaz, isteğimiz dışında çalışır. Kaslar çiftler halindedir.

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİNİN SAĞLIĞI

• Kemiklerimizin gelişmesi için kalsiyum ve fosfor mineralleri ile D vitamini gereklidir. Süt,kalsiyum ve fosfor kaynağıdır. D vitamini ise kemik dokusunda kalsiyumun birikmesini sağlar. Kalsiyumun bağırsaklardan emilebilmesi için D vitamini gereklidir. Balık, süt, yumurta D vitamini bakımından zengindir. Güneş, vücudumuzda D vitamininin sentezlenmesini sağlar. Bu nedenle her gün güneş ışığı almalıyız.
• Vücut duruşumuzu kontrol etmeliyiz. Sandalyede, sırada, kanepede otururken dik oturmalıyız.
• Yerden herhangi bir şey alırken dizlerimizi bükerek eğilmeliyiz. Ağırlığımızı belimize vermemeliyiz.
• Ağır yük taşımamalıyız. Okul çantalarımızı günlük ders programımızı dikkate alarak hazırlamalıyız.
• Düzenli olarak egzersiz yapmalıyız. Böylece hem kaslarımız gelişir hem de eklemlerimiz esnekliğini kaybetmez.
• Kaza ya da darbe sonucu kemiklerimiz zarar gördüğünde en yakın sağlık kuruluşuna gitmeliyiz.