5.1.3. Vücudumuzda Boşaltım Süresi: 12 ders saati
Konu/Kavramlar: Boşaltımda görevli yapı ve organlar, vücutta oluşan zararlı maddeler atık maddelerin atılmasını sağlayan yapı ve organlar, boşaltım şekilleri, böbrek sağlığı
5.1.3.1. Boşaltımda görevli yapı ve organları tanır.
Boşaltımda görevli yapı ve organların ayrıntılarına girilmez. Boşaltıma yardımcı yapı ve organlardan bahsedilir.
5.1.3.2. Vücutta farklı boşaltım şekillerinin olduğu ve boşaltım faaliyetleri sonucu oluşan zararlı maddelerin vücut dışına atılması gerektiği çıkarımını yapar.
5.1.3.3. Böbreklerin sağlığını korumak için nelere dikkat edilmesi gerektiğini araştırır ve sunar.
Atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına boşaltım denir. Vücudumuzda oluşan atık maddeler kana geçer. Kan böbreklere geldiğinde süzülür. Atık maddeler idrarı oluşturur. İdrar içinde tuz, üre, su ve diğer atıklar bulunur. Böbrek içinde atıkları süzen hücreler (Nefron) bulunur. Her böbrekte bir milyon civarı nefron bulunur.
İnsan vücudu büyük bir fabrika gibidir. Bu fabrika solunum, sindirim gibi faaliyetleri gerçekleştirir. Bu faaliyetler sonucunda atık maddeler oluşur. Oluşan bu atıkların vücuttan uzaklaştırılması gerekir.
Boşaltımı sağlayan yapı ve organlar; böbrekler, idrar borusu(üreter), idrar kesesi(mesane) ve üretradır.
Sağlıklı bir insanda iki böbrek vardır. Böbrekler karın boşluğunun arkasında bel omurlarının yanına yerleşmiş kuru fasulye şeklindedir. Böbrekler kanı süzerek zararlı maddelerden temizler. Böbreklerimiz kanın içinde bulunan zararlı maddeleri ve fazlalık suyu idrara dönüştürür. Böbreklerde oluşan idrar, idrar borusundan geçerek idrar kesesine gelir.
Böbreklerde süzülen idrarı, idrar kesesine taşır.
Oluşan idrar hemen dışarı atılmaz, idrar kesesinde bir süre bekletilir. İdrar kesesi dolunca sinirler ile uyarılarak tuvalet ihtiyacı hissederiz.
İdrar kesesinde toplanan idrar, üretra ile dışarı atılır.
Atık maddelerin dışarı atılmasını sağlayan diğer organlar deri, akciğer, karaciğer, kalın bağırsak’tır.
1. Deri: Deri, ter yoluyla atık maddeleri vücuttan uzaklaştırır. Terin yapısı idrara benzer, içerisinde tuz ve su bulunur.
2. Akciğer: Akciğerler karbondioksidin ve su buharının dışarı atılmasını sağlar.
3. Karaciğer: Vücutta oluşan zehirli maddeleri(amonyak) daha az zehirli olan madde(üre) haline getirir.
4. Kalın Bağırsak: Sindirim sonucu oluşan atıkların dışarı atılmasını sağlar.
Böbreklerimiz vücudumuzun en önemli organlarındandır. Böbreklerimiz görevini yapamazsa
zararlı maddeler vücudumuzda birikir. Bunun neticesinde de vücudun işleyişi bozulur
ve ölümle sonuçlanan durumlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle böbrek sağlığımızın korunması
için çok dikkatli olunmalıdır.
Böbreklerimizin de çeşitli rahatsızlıkları olabilir.
1. Böbrek taşları: Böbreklerimizde bazı minerallerin birikmesi sonucu böbrek taşları oluşabilir. Böbrek taşlarının önlenmesi için yeteri kadar su içilmelidir. Kalsiyum ve D vitamini içeren besinler fazla tüketilmemelidir.
2. Böbrek yetmezliği: Böbreklerin görevini yerine getirememesidir. Böbrek yetmezliği olan kişiler atık maddelerin uzaklaştırılabilmesi için diyaliz cihazına bağlanır. Diyaliz cihazı vücutta oluşan atıkların uzaklaştırılmasını sağlar. Böbreğin görevini diyaliz cihazı yerine getirir. Diyaliz cihazı hastayı sağlığına kavuşturmaz, geçici bir çözümdür. Böbrek yetmezliğinin kesin çözümü böbrek naklidir.
• Bol su içilmelidir.
• Aşırı tuzlu ve baharatlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
• Vücudun özellikle bel bölgesi üşütülmemelidir.
• Vücut temizliğine dikkat edilmelidir.
• Tuvaletten sonra eller sabunla yıkanmalıdır.
• İdrar atılırken ağrı ve acı hissediliyorsa mutlaka doktora gitmelidir
