5.1.2. Besinlerin Sindirimi Önerilen Süre: 12 ders saati
Konu/Kavramlar: Sindirimde görevli yapı ve organlar, besinlerin vücutta taşınması, besinlerin sindirimi, diş ve diş sağlığı
5.1.2.1. Sindirimde görevli yapı ve organların yerini model üzerinde sırasıyla gösterir.
5.1.2.2. Diş çeşitlerini model üzerinde göstererek görevlerini açıklar.
5.1.2.3. Diş sağlığı için beslenmeye, temizliğe ve düzenli diş kontrolüne özen gösterir.
5.1.2.4. Besinlerin sindirildikten sonra vücutta kan yoluyla taşındığı çıkarımını yapar.
Enzim kavramına girilmez.
Besinlerin kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasına sindirim denir. Yediğimiz besinlerin sindirim olayı sonunda enerji verebilecek hale gelerek, kana karışır. Kan yoluyla bütün vücuda ulaşır. Sindirimde görevli organlar;
Ağız ⇒ Yutak⇒ Yemek borusu ⇒ Mide ⇒ İnce bağırsak ⇒ Kalın bağırsak ⇒ Anüs olarak sıralanır.
Sindirim ağızda başlar. Dil, diş ve tükürük bezleri sindirime yardımcı olur. Besinleri dil ve dişler ile küçük parçalara ayırır. Tükürük bezleri besinleri ıslatır ve kayganlaştırır.
Besinlerin yutulmasını sağlar, nefes alma ve konuşmada da görevlidir. Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar. Sindirim gerçekleşmez.
Besinlerin mideye iletilmesini sağlar. 25 cm uzunluğundadır. Kaslı ve esnek yapısı vardır. Sindirim gerçekleşmez.
Besinler midede toplanır. Burada yaklaşık 1-4 saat kalır. Kasılıp gevşeyerek ve midenin ürettiği sıvılarla besinleri bulamaç haline getirir. Mide sıvısı besinlerle alınan mikropların öldürülmesini de sağlar. Çorba kıvamına gelen besinler ince bağırsağa gönderilir.
Yaklaşık 8 metre uzunluktadır. Besinler salgılar ile daha küçük parçalara ayrılır. Parçalanan ve yararlı hale gelen besinler emilerek kana geçer. Sindirim burada tamamlanır. Kana geçemeyen atık maddeler kalın bağırsağa iletilir.
Fazlalık olan su, vitamin ve mineraller burada emilerek kana geçer. Geri kalan posa anüse gönderilir.
Besinlerin sindirilmeyen, işe yaramayan kısımları posa halinde anüsten dışarı atılır.
Karaciğer ve pankreas sindirime yardımcı organlardır. İnce bağırsağa salgıladıkları sıvılarla sindirim olayına yardımcı olurlar.
Besinleri parçalama, koparmak, ezme ve öğütme için dişlerimizi kullanırız. Konuşmaya yardımcı olmaktadır.
Yeni doğan bebeğin dişleri yoktur. Süt dişleri bebek 6 aylıkken çıkmaya başlar, 2.5 yaşına kadar devam eder. Toplam 20 süt dişi çıkar. 7-8 yaşından itibaren süt dişleri dökülür ve kalıcı dişler çıkar. Kalıcı dişler 28 tanedir. 18-22 yaşlarında 4 tane azı dişi çıkar, bunlara 20 yaş dişleri (akıl dişleri) denir, toplam diş sayısı 32 olur.
* Dişlerimizi günde en az iki defa 2 dakika süre ile fırçalamalıyız.
* Asitli ve şekerli besinleri fazla tüketmemeliyiz
* Fındık, ceviz gibi sert kabuklu besinleri dişimizle kırmamalıyız.
* Çok sıcak ve çok soğuk besinler yememeliyiz.
* Dişlerin sağlıklı olması için meyve, sebze, süt ve ürünlerini tüketmeliyiz.
* Altı ayda en az bir kere diş hekimine dişlerimizi kontrol ettirmeliyiz.
* 3 ayda bir dış fırçamızı değiştirmeliyiz.
* Dişlerdeki gelişim ve şekil bozuklukları ortodonti uzmanına tedavi ettirmeliyiz.
Diş fırçamızın ağzımıza uygun olanını tercih etmeliyiz. Diş fırçası çok yumuşak ya da çok sert olmamalıdır. Ayrıca dişlerin tamamına ulaşabilmeli ve diş etlerine de zarar vermemelidir.
Dişler küçük dairesel hareketlerle fırçalanmalıdır. Azı dişlerinin üst yüzeyini temizlemek için fırçayı yüzeye paralel olarak ileri geri hareket ettirmeliyiz. Dişlerimiz en az iki dakika süre ile fırçalanmalıdır.
Diş fırçalarken suyu boşuna akıtmaktan kaçınmalıyız.
